Quantumtechnologie en digitale veiligheid: ben jij voorbereid op Q-day?
Bij SURF zien we quantumtechnologie als één van de grootste aanjagers van digitale verandering in de komende tien jaar. De kansen voor onderzoek zijn enorm, maar de impact op digitale veiligheid is minstens zo groot. Voor onderwijs- en onderzoeksinstellingen is het geen vraag óf Q-day komt, maar wanneer. De eerste voorbereidingen kun je vandaag al treffen.
Wat is quantumtechnologie eigenlijk?
Quantumtechnologie maakt gebruik van natuurkundige principes als superpositie en verstrengeling. Daarmee kunnen quantumcomputers berekeningen uitvoeren die voor klassieke computers praktisch onmogelijk zijn. Dit opent deuren voor medische doorbraken en fundamenteel onderzoek.
Maar er is ook een keerzijde: veelgebruikte cryptografische technieken (zoals RSA en ECC) worden kwetsbaar zodra quantumcomputers krachtig genoeg zijn. Encryptie, digitale handtekeningen en authenticatie – de bouwstenen van onze digitale veiligheid – komen daarmee onder druk te staan.
Waarom je instelling nú moet nadenken moet nadenken over quantumdreiging
Hoewel experts verwachten dat Q-day pas na 2030 plaatsvindt, zijn de risico’s vandaag al aanwezig. Veel gegevens, zoals onderzoeksdata, patiëntendossiers en intellectueel eigendom, moeten tientallen jaren veilig blijven. Het gevaar van harvest now, decrypt later is reëel: aanvallers kunnen versleutelde data nu al onderscheppen en bewaren om die later met quantumcomputers te kraken.
Voor instellingen zijn er twee belangrijke redenen om nú te starten:
- De transitie kost tijd.
Nieuwe cryptografie moet zorgvuldig worden gepland, getest en geïntegreerd in bestaande systemen en processen. - Inzicht in je eigen situatie is essentieel.
Het is belangrijk om een inventarisatie te maken van systemen en data, zodat je kunt bepalen hoe urgent de situatie voor jouw organisatie is en welk plan van aanpak het meest geschikt is.
Door deze stappen vandaag te zetten, ligt een gedegen voorbereiding klaar voordat Q-day werkelijkheid wordt en voorkom je lastige keuzes en onverwachte risico’s in de toekomst.
Oplossingsrichtingen: post-quantumcryptografie én quantum key distribution
Internationaal krijgen momenteel twee sporen veel aandacht:
Post-quantumcryptografie (PQC)
Nieuwe algoritmes die bestand zijn tegen quantumaanvallen, maar gewoon draaien op klassieke hardware. Het Amerikaanse NIST is bezig met standaardisatie. Voor onderwijs- en onderzoeksinstellingen is dit op korte en middellange termijn de meest realistische route.
Quantum Key Distribution (QKD)
Hierbij worden quantumprincipes ingezet om sleutels veilig uit te wisselen. Zodra iemand probeert mee te luisteren, wordt dat direct zichtbaar. QKD biedt extreem hoge veiligheid, maar vereist speciale infrastructuur en is momenteel kostbaar. Voor grootschalige inzet is het nog niet haalbaar, maar de eerste pilots in Europa laten zien dat QKD op termijn een waardevolle aanvulling kan zijn.
Bij SURF volgen we beide ontwikkelingen op de voet. Voor de meeste instellingen ligt de nadruk voorlopig op post-quantumcryptografie, maar we verkennen ook de mogelijkheden van QKD in scenario’s waar maximale veiligheid vereist is.
Wat kun je nu al doen?
Er zijn vandaag al concrete stappen mogelijk waarmee je jouw instelling voorbereidt op de komst van Q-day.
- Breng in kaart waar cryptografie in jouw IT-landschap wordt toegepast (assetmanagement).
- Neem quantumdreiging op in je risicomanagement.
- Vraag leveranciers welke cryptografische technieken zij gebruiken.
- Volg de ontwikkelingen via SURF en internationale organisaties zoals NIST.
Deze maatregelen zijn niet ingewikkeld, maar helpen je instelling wél om voorbereid te zijn en verrassingen te voorkomen.
Vooruitkijken
Quantumtechnologie verandert de spelregels voor digitale veiligheid. De vraag is niet of, maar hoe goed jouw instelling voorbereid is. Bij SURF delen we de komende tijd meer verdiepende artikelen, stappenplannen en praktijkvoorbeelden.
